Wizyta w Olsztynie była na moim celowniku od dawien dawna, jednak rok w rok coś mi wypadało, przez co długo nie mogłam zawitać do stolicy Warmii i Mazur. W 2022 roku (przy okazji Olsztyn Green Festiwal) w końcu udało się mi się dotrzeć do Olsztyna i zwiedzić ów miasto. Co zobaczyłam? Jakimi atrakcjami dysponuje stolica Warmii i Mazur? O tym poniżej.
Olsztyn można znaleźć na listach miejsc do odwiedzenia wielu osób, lubiących podróże, mimo że nie jest to jedno z największych miast wojewódzkich w Polsce. Zamieszkuje je bowiem zaledwie nieco ponad 170 tysięcy mieszkańców. Skąd więc bierze się ta popularność Olsztyna? Przede wszystkim na jego korzyść przemawia bliskie otoczenie oraz natura, jaką został obdarzony. Mało które miasto w Polsce może poszczycić się aż 11. jeziorami w swoich granicach. W ogóle naturalne atrakcje Olsztyna to 1/3 całego miasta! To tu tereny zielone zajmują prawie 28% powierzchni miasta, a jeziora to kolejne 8%. Ciężko więc oprzeć się wizycie w Olsztynie, które dysponuje tak świetną zależnością między miastem a naturą.
Olsztyn to 11. stolica wojewódzka naszego kraju, do której udało mi się dotrzeć. Nazwa miasta pochodzi od niemieckiego słowa „Allenstein”, co oznacza „osadę nad rzeką Łyną”. Polacy zapisywali ją jako „Holstin”, z czego ostatecznie powstała nazwa Olsztyn. Co istotne i warte zapamiętania – Olsztyn to nie Mazury, tylko Warmia!
OLSZTYN – CO ZOBACZYĆ? ATRAKCJE OLSZTYNA
WYSOKA BRAMA
Wysoka Brama (inaczej Brama Górna) liczy 23 metry wysokości i jest jedyną pozostałością po średniowiecznych obwarowaniach miasta. Chociaż to, co widzimy aktualnie, to i tak efekt odbudów, a nie pozostałość z XIV wieku… Wysoka Brama jest jednym z najbardziej charakterystycznych budowli Olsztyna. Z początku miała charakter obronny i kontrolny, później była zbrojownią czy też więzieniem, a aktualnie znajduje się tu hotel i restauracja. W przejściu widoczne są tory pierwszych tramwajów, jeżdżących po Olsztynie. Ponoć, gdy będziemy przechodzić przez Bramę, należy pomyśleć życzenie. Ale, aby się spełniło, nie można drugi raz tego samego dnia przez nią przejść! Aktualnie przechodzenie nią tylko w jedną stronę jest trochę utrudnione przez wzgląd na trwający w jej okolicy remont…
Ponadto niedaleko Wysokiej Bramy znajduje się Nowy Ratusz, który od 1915 roku jest siedzibą rady i prezydenta miasta. Budynek składa się z trzech skrzydeł oraz wieży ratuszowej z zegarem z 1923 roku. To z niej codziennie w południe jest grany hymn „O Warmio moja miła”, skomponowany przez Feliksa Nowowiejskiego.
POMNIK MIKOŁAJA KOPERNIKA
Mikołaj Kopernik większości zapewne kojarzy się z Toruniem, jednak ten wybitny astronom związany był również z Olsztynem. To w tutejszym zamku mieszkał i pracował. I choć w Olsztynie spędził (z przerwami) zaledwie 5 lat swojego życia, to właśnie tu powstało jego najsłynniejsze dzieło „O obrotach sfer niebieskich”. To również w Olsztynie Kopernik wyznaczył pierwszy dzień wiosny oraz sformułował prawo o gorszym pieniądzu, który wypiera z obiegu lepszy. Właśnie dlatego w 650-lecie Olsztyna i 530-lecie urodzin Kopernika nieopodal zamku, którym niegdyś zarządzał, postawiono rzeźbę oraz ławeczkę jego imienia. Dzięki temu możemy nie tylko zrobić sobie zdjęcie z Mikołajem Kopernikiem, ale i… usiąść mu na kolanach.
Ponadto ponoć potarcie jego nosa ma przynosić szczęście. Wytarty nos astronoma świadczy o tym, że wielu przysiadających się do Kopernika woli nie zapeszać…
Tuż nieopodal ławeczki znajduje się Amfiteatr im. Czesława Niemena, które (głównie latem) staje się olsztyńskim centrum koncertowym.
ZAMEK KAPITUŁY WARMIŃSKIEJ W OLSZTYNIE
Natomiast obok ławeczki i Amfiteatru znajduje się najstarszy zabytek Olsztyna – Zamek Kapituły Warmińskiej. Nie sposób go przeoczyć. Budowla pochodzi z 1348 roku, do której w XV wieku dobudowano 30-metrową wieżę i południowe skrzydło. Mimo wielu zawirowań w Olsztynie, przez lata zamek omijały nieszczęścia. A było ich sporo – począwszy od Krzyżaków, a skończywszy na Armii Czerwonej, „wyzwalającej” Olsztyn.
To właśnie tym zamkiem przez kilka lat sprawnie zarządzał Mikołaj Kopernik. Nie tylko uporządkował zamkowe archiwa oraz poprawił los okolicznych chłopów, ale także dwukrotnie uchronił go przed najazdem Krzyżaków. Na ścianie zamkowego krużganka zachowała się tablica astronomiczna, dzięki której Kopernik mógł śledzić wiosenne i jesienne zrównania dnia z nocą. To jedyny na świecie zachowany instrument naukowy, z którego korzystał w swojej pracy.
Wejście na dziedziniec zamku jest bezpłatne – na dziedzińcu warto zwrócić uwagę na pomnik baby pruskiej oraz studnię. W zamku natomiast mieści się Muzeum Warmii i Mazur, które oferuje stałą wystawę kopernikowską oraz liczne wystawy zmienne.
OLSZTYN – STARY RATUSZ I STARE MIASTO
Głównym punktem każdego miasta jest Rynek z Ratuszem i Olsztyn również wpisuje się w ten kanon. Jego Rynek to szereg urokliwych kamienic (większość z nich to efekt powojennej odbudowy), zdobionych wyrytymi w tynku dekoracjami, które są mieszanką abstrakcji i kompozycji, nawiązujących do historii miasta. Dekoracje wykonane zostały techniką sgraffito, która polega na nakładaniu kolejnych różnobarwnych powłok tynku i zeskrobywaniu ich wierzchnich warstw.
Natomiast na środku Rynku znajduje się Stary Ratusz. Wybudowano go w 1500 roku, jako miejsce dla władz Olsztyna, zaś jego parter i piwnice były wykorzystywane jako hale targowe. Przez lata Ratusz nie omijały pożary, jednak zawsze budynek był odbudowywany. W 1915 roku władze miasta przeniosły się do Nowego Ratusza, dlatego aktualnie w budynku mieści się Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Warto przyjrzeć się południowej ścianie Starego Ratusza, na której znajdują się zegary słoneczne.
Niedaleko Rynku znajduje się Targ Rybny (zwany Targiem Świńskim), gdzie warto zatrzymać się przy budynku Gazety Olsztyńskiej (a raczej jego rekonstrukcji z 1992 roku). Gazeta Olsztyńska ukazywała się nieprzerwanie od 1886 roku aż do wybuchu II wojny światowej. Była to jedyna polska gazeta, wydawana na terenie Warmii, której zadaniem było zachować tożsamość narodową i promować polskość w czasie zaborów.
KATEDRA W OLSZTYNIE
Wybudowana z czerwonej cegły katedra to najstarszy budynek Olsztyna. Trudno ją przeoczyć głównie przez wzgląd na wybudowaną na planie kwadratu wieżę. Ukończono ją w XV wieku, przez lata budynek był wielokrotnie niszczony, odbudowywany i remontowany. Na przełomie XIX i XX wieku organistą w kościele był Feliks Nowowiejski (kompozytor hymnu miejskiego). To na jego cześć co roku odbywają się Olsztyńskie Koncerty Organowe.
PARK PODZAMCZE
Olsztyńskie Stare Miasto niejako okala Park Podzamcze, po którym rozsiane są rzeźby olsztyńskich artystów. Warto zwrócić uwagę na nazwy parkowych alejek, które pochodzą od nazw miast partnerskich Olsztyna.
W Parku Podzamcze, tuż obok Zamku Kapituły Warmińskiej, znajduje się popiersie Mikołaja Kopernika, natomiast po drugiej stronie ulicy Nowowiejskiego – fontanna Symfonia Ptaków. Idąc południową częścią parku dotrzemy do najstarszego mostu w Olsztynie – mostu św. Jana Nepomucena, obok którego niegdyś stała Brama Dolna, jedna z trzech miejskich bram. Natomiast w północnej części parku znajdują się okazałe wiadukty kolejowe, które największe wrażenie robią z pewnością z perspektywy kajaka.
A jeśli już o tym mowa – Park Podzamcze przecina rzeka Łyna. Spacerują po tym terenie zielonym nie da się jej ominąć. Obok progu wodnego, zwanego przez mieszkańców „Niagarą”, znajduje się przystań, gdzie wynajętym kajakiem można popłynąć w „rejs” po rzece. Ja tym razem tego nie próbowałam, ale jest to mój plan na kolejną wizytę w Olsztynie.
PARK CENTRALNY W OLSZTYNIE
A jeśli wciąż Wam mało terenów zielonych w Olsztynie, odwiedźcie ichni Park Centralny. Miejsce, które niegdyś straszyło, dziś jest świetnie zagospodarowanym parkiem w stylu angielskim, w którym znajdziemy instalacje, nawiązujące do postaci Mikołaja Kopernika i jego najsłynniejszego dzieła – „O obrotach sfer niebieskich”. W parku można odsapnąć od spacerowania po olsztyńskim Starym Mieście.
Na terenie Parku Centralnego znajduje się również Muzeum Nowoczesności, poświęcony rozwojowi przemysłu i techniki.
JEZIORO UKIEL
Jezioro Ukiel to największe i najgłębsze jezioro w Olsztynie. Jego powierzchnia przekracza 400 ha – sama linia brzegowa liczy 22,5 km. O jego wielkości świadczy fakt, że nawet wszystkie inne akweny wodne Olsztyna razem wzięte, są mniejsze od Jeziora Ukiel. Mimo rozmiarów, jezioro w całości znajduje się w granicach administracyjnych miasta. Przez wzgląd na sporą ilość zatok i nieregularną linię brzegową, nazywane jest również „Jeziorem Krzywym”. Wystarczy 20-minutowy spacer ze Starego Miasta, by znaleźć się nad tym jeziorem. To tu odbywa się coroczny Olsztyn Green Festiwal – powód, dzięki któremu w tym roku udało mi się dotrzeć do Olsztyna.
A gdy nie odbywa się tu wyżej wspomniany festiwal, Jezioro Ukiel staje się jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Olsztynie. Zwłaszcza latem! Wszystko za sprawą szeregu atrakcji, którymi dysponuje jezioro: kąpieliska, piaszczyste plaże, boiska do gry, platformy wypoczynkowe, place zabaw, pomosty spacerowe i widokowe. Ponadto wokół jeziora poprowadzono trasę rowerowo-spacerową, można też wybrać się w rejs po jeziorze.
JEZIORO KORTOWSKIE
Z racji, że nocowałyśmy w miasteczku tutejszego Uniwersytetu – na Kortowie, nie mogłyśmy nie spędzić jednego dnia nad innym olsztyńskim jeziorem. Jezioro Kortowskie to jezioro przepływowe, do którego wpadają małe, śródleśne strumienie. Znajdują się tu pomosty i plaża uniwerystecka.
Ponadto w Olsztynie (oprócz pozostałych jezior) są też dwa inne miejsca, warte odwiedzenia, do których mnie tym razem nie udało się dotrzeć. Mowa o Planetarium (no bo jak to miasto Kopernika bez planetarium?) oraz Hali Urania, jednego z najbardziej znanych budynków w Olsztynie.
OLSZTYN – JAK DOJECHAĆ? JAK PORUSZAĆ SIĘ PO MIEŚCIE?
Do Olsztyna można dotrzeć nie tylko samochodem, ale również autobusem, koleją, a nawet samolotem. Loty odbywają się na nowoczesne lotnisko Olsztyn-Mazury, znajdujące się w pobliskich Szymanach. Na lotnisko dotrzeć można za pomocą połączenia kolejowego, które oferuje spółka Polregio. Na ten moment do Olsztyna można dolecieć z Krakowa, Wrocławia, Londynu i Dortmundu.
Jeśli wybierzecie kolej, jako środek transportu, którym dotrzecie do Olsztyna, i będziecie przejeżdżać przez stację Olsztyn Zachodni, warto rozważyć, czy nie lepiej wysiąść właśnie tu niż na stacji Olsztyn Główny. Nie dość, że z Zachodniego jest bliżej do Starego Miasta, to jeszcze aktualnie wygląda on o wiele lepiej od Głównego, gdzie trwa remont [2022].
Olsztyn jest na tyle kompaktowym miastem, że największe atrakcje zobaczycie na piechotę. Gdybyście jednak woleli komunikację publiczną od własnych nóg, tutejszy transport publiczny opiera się na autobusach i tramwajach. Co ciekawe – te drugie wróciły na mapy miasta całkiem niedawno, bo w 2015 roku, po 50. latach od likwidacji całej sieci tramwajowej.
OLSZTYN – GDZIE ZJEŚĆ? MIEJSCA, KTÓRE POLECAM
KROCZEK, CZYLI NAJSŁYNNIEJSZE LODY W OLSZTYNIE
Jeśli zapytać ludzi o najlepsze lody w Olsztynie, większość zgodnie odpowie: „Kroczek!”. Kilka punktów w mieście, codziennie nowe smaki, zarówno klasyczne, jak i te bardziej nietuzinkowe, oraz składniki pochodzące od lokalnych dostawców – to wszystko stoi za sukcesem tej lodziarni rzemieślniczej. Ja również bardzo polecam!
DREWNO I OGIEŃ – PYSZNA PIZZA NEAPOLITAŃSKA
Knajpa, znajdująca się tuż przy Rynku, serwująca pyszną pizzę neapolitańską. Miejsce to pojawia się w wielu poleceniach z Olsztyna i w ogóle się temu nie dziwię. Nam tak zasmakowała przy pierwszej wizycie, że postanowiłyśmy tam wrócić kolejnego dnia. A to chyba najlepsza rekomendacja!
______________________________________________________
Mimo że Olsztyn nie jest wielkim miastem, to naprawdę wart jest odwiedzenia. Bardzo klimatyczne Stare Miasto, do tego walory przyrodnicze, przemawiające na jego korzyść. W Olsztynie nie sposób się nudzić! Nawet jeśli zobaczymy już wszystkie zabytki, możemy spędzić czas nad jednym z tutejszych jezior, popłynąć Łyną czy przejechać Łynostradą. Ja będę niezwykle miło wspominać moją wizytę w Olsztynie i z przyjemnością tam wrócę. Oby jak najszybciej!
